Photoshop

හැඳින්වීම

Adobe Photoshop යනු ජායාරූප සංස්කරණය සහ රූපමය වෙළඳ දැන්වීම් නිර්මාණය සඳහා වැඩියෙන්ම භාවිතා කරන මෘදුකාංගයකි. මෙම මෘදුකාංගය නිවැරදි ලෙස භාවිතා කිරීමට ඉගෙන ගැනීමෙන් ඕනෑම කෙනෙකුට ඉතා පහසුවෙන් ජායාරූප සංස්කරණයක් හෝ තමාගේම graphic නිර්මාණයක් සිදු කළ හැක. Photoshop ඉගෙන ගැනීම සඳහා වන ආරම්භක පාඩම ලෙස පලමුවෙන්ම එහි අතුරු මුහුණත (User Interface) දෙස අවධානය යොමු කරමු.

1. මෙනු බාරය (Menu Bar)
භාවිතයේදී බොහෝ උපකාර වන මෙනු විස්තර මෙනු බාරයේ අඩංගු වේ. නව කැන්වසයක් සාදා ගැනීම, පින්තූරයක් විවෘත ගැනීමේ සිට අවශ්‍ය අවසාන ප්‍රතිඵලය ලබා ගැනීම සඳහා පින්තූර වලට විවිධ වෙනස්කම් කිරීමේ පහසුකම් මෙම මෙනු බාරය මගින් ලබා ගත හැක.
2. ටූල් පැලටය (Tool Palette)
ජායාරූපයක් සංස්කරණයේදී ප්‍රධාන වශයෙන්ම අවශ්‍ය වන tools අඩංගු පැලටයයි. ජායාරූපයක කොටසක් කරගැනීම, වර්ණ යෙදීම, අනවශ්‍ය කොටස් මකා දැමීම වැනි දේ සඳහා මෙහි විවිධ tools භාවිතා කළ හැක. ඇතැම් tools වල කෙලවරෙහි ඊ තුඩක් දක්නට ලැබෙන අතර ඒ මත click කරගෙන ඒ තුල සැගවී ඇති tools දැකගත හැක. tools පැලටය පිළිබඳව වැඩිදුර මීළග පාඩමෙන් සාකච්චා කරමු.
3. ඔප්‍ෂන් බාරය (Option Bar)
Tool එකක් භාවිතා කිරීමේදී එහි සැකසුම් අඩංගු කොටසයි. එකම tool එකකින් වුවද විවිධ සැකසුම් යටතේ භාවිතා කිරීමෙන් සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් නිමවුම් ලබා ගත හැක. tools පැලටය මගින් tool එකක් තෝරා ගැනීමේදී ඔප්‍ෂන් බාරයද ඊට අදාල ලෙස ක්‍ෂනිකව වෙනස් වේ.
4. ටයිට්ල් බාරය (Title Bar)
සෑම කැන්වසයකටම Title එකක් හිමි අතර මෙහි එම කැන්වසයන්හි නම්, වර්ණ සැකසුම (colour mode) ආදී විස්තර පෙන්වයි. කැන්වස් අතර මාරු වීම, අනවශ්‍ය කැන්වස් වසා දැමීම මේ මගින් කළ හැක.
5. වින්ඩෝව් පැලටය (Window Palette)
විවිධ ප්‍රයෝජන ලබා ගත හැකි පැලට ගණනාවක්ම මෙහි අඩංගු වේ. photoshop තිරයේ වැඩ කිරීමට ඉඩ ලබා ගැනීම සඳහා අනවශ්‍ය පැලට හකුලා දමමින් අවශ්‍ය පැලට පමණක් දිග හැර ගැනීම එහි කුඩා අයිකන මගින් සිදු කල හැක.
6. කැන්වසය (Canvas)
කිසියම් පින්තූරයක් විවෘත කල විට නව කැන්වසයක් විවෘත වේ. කිසියම් නිර්මාණයක් සිදු කරන විට සියල්ල සිදු කළ යුත්තේ කැන්වසයක් තුලය. කැන්වසය මගින් පෙන්වන්නේ පින්තූරයක සත්‍ය ප්‍රමාණය නොවන බව මතක තබා ගත යුතුය. කුඩා පින්තූර එලෙස පෙන්විය හැකි වුවත් ප්‍රමානයෙන් විශාල පින්තූර සාපේක්‍ෂව කුඩා කර පෙන්වයි.

Photoshop

Tool Palette

Move tool
ජායාරූපයක තේරූ කොටසක්, අලුතෙන් එක් කල කොටසක්, Text එකක් වැනි දෙයක් move කිරීම සඳහා මෙම ටූලය භාවිතා කල හැක. එවැනි දෙයක් මත click කර drag කිරීමෙන් අවශ්‍ය තැනකට move කරගත හැක.
Marquee selection tools
Selection එකක් යනු පින්තූරයක් මත කරන විශේෂ තේරීමකි. පින්තූරයක කොටසක් select කරගැනීම සඳහා selection ටූලය පින්තූරය මත click කරගෙන drag කල යුතුය. selection එකක් ඇති විට ඔබ කරන වර්ණ වෙනස් කිරීමක්, පාට ගෑමක්, ෆිල්ටර් එකක් යෙදීමක් වැනි ඕනෑම වෙනස් කමක් සිදුවන්නේ select කර ඇති කොටසට පමණි. Marquee selection ටූලය මගින් චතුරස්‍රාකාර, වෘත්තාකාර, හරස් හෝ උස අතට තීරුවක් ලෙස අවශ්‍ය selection එකක් කරගත හැක.
Lasso tool
මෙයද selection tool එකකි. වෙනස වන්නේ මේ මගින් අපට අවශ්‍ය හැඩයකට selection එක කරගැනීමට හැකියාව ලබා දීමයි.
lasso ටූලය භාවිතා කරන්නේ නම් select කරගැනීම සඳහා පින්තූරය මත එක් තැනක සිට අවශ්‍ය කොටස වටා click කර drag කරගෙන ගොස් නැවත කිරීම පටන් ගත් ස්ථානයට පැමිණ අත හැරිය යුතුය.
polygonal lasso ටූලය මගින් ලැබෙන්නේ බහු කෝණී හැඩයකි. click කරන වාරයක් පාසාම කෝණාකාර සම්බන්දයකින් යුත් සරල රේඛීය ඉරි රූපයක් ලැබෙයි. click කිරීම අවසන් කිරීම සඳහා පටන්ගත් තැනට නැවත click කල යුතුය.
Magnetic lasso ටූලය නම් selection එකක් කිරීම සඳහා ඉතාමත් පහසු ටූලයකි. පින්තූරයක කොටස් රේඛා ලෙස හඳුනාගෙන කිරීමේදී එම රේඛා වලට අනුව selection එක කරගැනීමට මේ මගින් සලස්වයි.
උදාහරණයක් ලෙස යම් වස්තුවක් select කිරීමට අවශ්‍ය වූ විට මෙම ටූලය එම වස්තුව වටා click කරමින් රැගෙන යාමෙන් පහසුවෙන් select කිරීම කරගත හැක.
Quick selection/ Magic wand
මේ දෙකද ඉතා පහසුවෙන් එකක් කරගැනීම සඳහා යොදාගත හැකි දෙකකි. quick selection ටූලය නම් photoshop cs3 සංස්කරණයෙන් පසු හඳුන්වා දුන් ටූලයකි.
magic wand ටූලය මගින් සිදු කෙරෙන්නේ පින්තූරයක එකම වර්ණ පරාසයකින් යුතු කොටස් හඳුනාගෙන ඒවා select කර දීමයි. ඊට වඩා දියුණු ටූලයක් ලෙස quick selection ටූලය මගින් පින්තූරයක විවිධ කොටස් හඳුනාගෙන ඒවා select කර දීම සිදු කරයි.
Crop tool
මේ මගින් පින්තූරයක අවශ්‍ය චතුරස්‍රාකාර කොටසක් ඉතිරි වන සේ අනිත් කොටස් ඉවත් කර දැමීම කළ හැක. මෙහිදී තෝරාගත් කොටසට අනුරූපව කැන්වසයේ ප්‍රමාණයද වෙනස් වේ.
Healing brush / patch tool / red eye tool
මෙම ටූලයන් ප්‍රධාන වශයෙන් ජායාරූප සංස්කරණයේදී යොදා ගැනේ. විශේෂයෙන් පලුදු ලක්‍ෂණ ඇති පැරණි ජායාරූප සංස්කරණය සඳහා Healing brush / patch ටූල යොදාගන්නා අතර රාත්‍රී ජායාරූප වල බොහෝවිට දක්නට ලැබෙන red eye ඉවත් කිරීම සඳහා red eye ටූලය භාවිතා කල හැක.
Brush / pencil / colour replacement tools
නම් වල අරුතෙන්ම මෙම ටූල මගින් ඇඳීම හා පාට කිරීම කල හැකි බව අවබෝධ වේ. colour replacement ටූලය මගින් රූපයක කොටසක ඇති පාට වෙනුවට වෙනත් පාටක් යෙදිය හැක. උදාහරණයක් ලෙස යමෙකු ඇඳගෙන සිටිනා ඇඳුමක පාට වෙනස් කිරීම වැනි.
Clone stamp / pattern stamp
clone stamp ටූලය මගින් පින්තූරයක කොටසක් ඒ ආකාරයෙන්ම එම පින්තූරයේ තවත් තැනකට පිටපත් කල හැක. උදාහරණයක් ලෙස මිනිස් රූපයක ඇසක් මත alt සමග click කර නළල මත click කිරීමෙන් නළලෙහි ඇසක් ඇති ලෙස පෙන්විය හැක.
pattern stamp ටූලය මගින් කලින් සකසා ඇති රටා වර්ග පින්තූරයක් මතට යෙදිය හැක.
History brush/ Art history brush
History brush ටූලය මගින් පින්තූරයක් මත කළ සංස්කරණය කිරීම් මකා දැමිය හැකි අතර, Art history brush ටූලය මගින් රටාවකට අනුව එම මකා දැමීම සිදු කළ හැක.
Eraser / Magic eraser tool
Eraser ටූලය මගින් පින්තූරයද මැකෙන සේ මකා දැමීම සිදු කළ හැක. Magic eraser ටූලය මගින් Magic wand ටූලය මෙන් එකම වර්ණ පරාසයකින් යුත් ප්‍රදේශයක් තෝරා මකා දැමිය හැක.
Paint bucket / Gradient
Paint bucket ටූලය මගින් යම් කොටසකට වර්ණ පිරවීම කළ හැක. Gradient ටූලය මගින් එක් වර්ණයක සිට තවත් වර්ණයකට ඇදී යන සේ හෝ වර්ණ කීපයකට යන සේ රටා නිර්මාණය කළ හැක.
Blur / Sharpen / Smudge
බොඳ කිරීම, තියුණු කිරීම හා රූපයක් මත ඇගිල්ලකින් අදින්නාක් මෙන් සිදු කිරීම මෙම ටූල මගින් කළ හැක.
Dodge / Burn / Spong
පින්තූරයක කොටසක වර්ණ වැඩි කිරීම, අඩු කිරීම හා වර්ණ පිලිස්සී ඇති ලෙස කිරීම මෙම ටූල මගින් සිදු කළ හැක
Pen path tool
විවිධ හැඩ තල ඇඳීම මෙම ටූලය මගින් කළ හැක.
Type tool
පින්තූරයක් මතට වචන එක් කිරීම කළ හැක.
Shape tools
කලින් සකසා ඇති හැඩතල ඇඳීම මේ මගින් කළ හැක.
Eyedropper tool
පින්තූරයක යම් ස්ථානයක ඇති වර්ණයක සාම්පලයක් ගැනීම මේ මගින් සිදු කළ හැක.
Hand tool / Zoom tool
පින්තූරය විශාල කර බැලීම හා විශාල කළ පසු නොපෙනෙන තැන් දැක ගැනීම සඳහා පින්තූරයේ පෙනෙන කොටස එහා මෙහා කිරීම මේ මගින් සිදු කළ හැක.
Foreground colour
භාවිතයේ තිබෙන ප්‍රධාන වර්ණයි. ටූලයෙන් ඇඳීම වැනි ක්‍රියා වලදී භාවිතා වන වර්ණය මේ මගින් වෙනස් කල හැක.

Photoshop

Move Tool භාවිතා කිරීම

මෙය භාවිතා වන ප්‍රධාන අවස්ථා කීපයකි
❃ object එකක් select කර ගැනීම
❃ එසේ තෝරා ගත් රූපයක් එහා මෙහා ගෙන යාම
❃ රූපයක් කැන්වසය මතට ගෙන්වා ගැනීම
❃ රූපයක පිටපතක්(copy) ලබා ගැනීම ❖ඕනෑම tool එකක සිට move tool එක භාවිතා කිරීමට ctrl යතුර භාවිතා කළ හැක.
❖රූපයක පිටපතක් ලබා ගැනීම සලකන විට එය සිදුකරන්නේ කිසියම ලේයරයක සිට යතුරු පුවරුවේ alt යතුර සමඟ drag කල විට එහි පිටපතක් නව ලේයරයක් වශයෙන් ලැබේ.

Move Tool Options

1◈ මෙහි දැක්වෙන move tool හි සළකුණ right click කළ විට reset tool හා reset all tools යනුවෙන් මෙනුවක් ලැබේ. photoshop මෘදුකාංගය වරක් භාවිතා කර නැවතත් අළුත් ගොනුවක් ලෙසින් විවෘත කළද කලින් භාවිතයේදි මෙහි ඇති tools වලට කරන ලද වෙනස් කම් ඒ ආකාරයෙන්ම පවතී. එබැවින් අළුතින් භාවිතා කරන විට එම tools තිබුනු තත්වයටම පත් කර ගැනීමට මෙම පහසුකම සළසා දී ඇත. මෙහි ඇති reset tool මගින් දැනට භාවිතා කරන tool එක පමණක්ද reset all tools මගින් සියළුම tools ද එහි මුල් තත්වයට පත් කර ගත හැක. photoshop භාවිතා කරන්නෙක් හැටියට නිර්මාණයක් ආරම්භයට ප්‍රථමයෙන් මේ ආකාරයට tool reset කර ගැනීම වඩා උචිත වේ.
2◈ අප සඳහන් කළ පරිදි මෙම move tool එක selecting සහ moving යන ක්‍රියාවලි 2ටම භාවිතා වේ. එබැවින් සාමාන්‍යය භාවිතයේදී යමක් select කිරීමට ctrl යතුර සමග අවශ්‍යය ලේයරය click කළ යුතුය. නමුත් අපට කෙලින්ම select කිරීම කල යුතුනම් මෙම Auto-Select යන්න active කළ යුතුයි.
3◈ මෙම drop down මෙනුවේ අංග 2ක් සහිත වේ. Group හා Layer යනු එම කොටස් 2යි. අපි නිර්මාණයක් කිරිමේදී විවිධ layers භාවිතා කිරීමට සිදුවේ. එම layers අපට group වශයෙන් තබා ගත හැක. අප කැන්වසය මත ඇති කිසියම් දෙයක් select කිරීමේදී තෝරා ගත යුත්තේ එය group එකක ඇත්නම් එම group එකද නැතිනම් ලේයරය පමණක්ද යන්න මෙමගින් වෙනස් කළ හැක.
4◈ මෙමගින් සිදු කරන්නේ අපි විසින් තෝරා ගන්නා object එකක් වටේ ඇති bounding box එක පෙන්වීම හෝ නැති කිරීම පාලනය කිරීමයි. සාමාන්‍යය භාවිතයේදී අපට select -> free transform (ctrl + T) භාවිතා කර මෙම transform controls ලබා ගත යුතු වේ.
5 - 10 දක්වා පෙන්නුම් කර ඇති විකල්ප භාවිතා කිරීමට ඔබට අවම වශයෙන් layers 2ක් වත් තිබිය යුතුය. ඒවායින් කිසියම් ලේයර කීපයක් පෙළගැස්වීම සඳහා භාවිතා කරනු ලබයි. (aligning)දැන් මේවා භාවිතා කරන ආකාරය බලමු.
මුලින්ම අළුත් පිටුවක් ලබා ගන්න.

දැන් අලුත් layer එකක් ලබා ගන්න

මීලඟට අපට භාවිතා කිරීමට රූපයක් නිර්මාණය කර ගත යුතුයි.මේ සඳහා tool box එකෙහි ඇති rectangular tool එක භාවිතා කරමු.එම tool එක තෝරාගෙන එහි options වල රූපයේ පෙන්වා ඇති විකල්පය තෝරා ගන්න.


දැන් අප අළුතින් ලබා ගත් ලේයරය තෝරගෙන කැන්වසය මත සෘජූකෝණාස්‍රයක් නිර්මාණය කරන්න. ඒ ආකාරයටම තවත් ලේයරයක් ලබාගෙන පෙර නිර්මාණය කළ සෘජුකෝණාස්‍රයට වඩා විශාලත්වයෙන් වෙනස් සෘජුකෝණාස්‍රයක් නිර්මාණය කරන්න.

දැන් මෙම ලේයර දෙකම තෝරා ගත යුතුයි. ඒ සඳහා එක් ලේයරයක් තෝරාගෙන ctrl යතුර සමග අනිත් ලේයරයේ නම මත click කරන්න.
ඉන්පසු අපි විසින් තෝරා ගන්නා ලද ලේයර දෙකට 5-10 දක්වා පෙන්වා දී ඇති වෙනස් කම් කර බලන්න.
5◈ලේයර දෙකෙහි ඉහල දාරයන් එකම තිරස් මට්ටමට ගෙන එනු ලබයි
6◈ලේයර වල මධ්‍යය ලක්ෂයන් සමාන තිරස් මට්ටමක් කරා ගෙන එයි.
7◈ලේයරන්හි පහත මට්ටම් එකම තිරස් තලයකට ගෙන එනු ලබයි.
8◈මෙමඟින් ලේයර වල වම් අක්ශය එකම සිරස් මට්ටමක පිහිටුවයි.
9◈මෙහිදී ලේයර වල මධ්‍යය ලක්ෂයන් එකම සිරස් තලයකට ගෙන එයි.
10◈ලේයර වල දකුණු අක්ශය සිරස්ව එකම මට්ටමකට ගෙන එයි.
11-13◈ මෙම option මඟින්ද ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයේම ක්‍රියාවක් සිදු කරනු ලබනවා. ඒවා භාවිතා කිරීමට object 2කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් අවශ්‍යය වන අතර පෙරදී සඳහන් කළ ආකාරයට තවත් රූපයක් මේ සඳහා නිර්මාණය කර ගන්න. දැන් එම රූප 3නම select කර 11-16 දක්වා පෙන්වා කර ඇති වෙනස් කම් කර බලන්න. පහත පරිදි වෙනස් වීම් ඔබට දැක බලා ගත හැක.
11◈ මෙමඟින් එම රූපවල ඉහළ අක්ශයන් අතර පරතරය සමාන කරගනු ලබයි. එය සිදු කරනු ලබන්නේ ඉහළම හා පහළම රූපයන්ගේ පරතරයට අනුරූපව ඒවා අතර පවතින් රූප සමබර කර ගැනීමකි. මෙයට සමාන ක්‍රීයවන් අනෙකුත් විකල්ප මඟින් සිදු කරයි.
12◈ රූපය්න්ගේ මධ්‍ය ලක්ෂයන්ගේ පරතරයන් සමාන කිරීම මේ තුලින් සිදුකරයි.
13◈ ඒ ආකාරයටම පහළ අක්ශයන්ගේ පරතරයන් සමාන කිරීම මෙහි අරමුණයි.
11,12,13 යන විකල්පයන්ගෙන් රූප වල තිරස් පරතරයන් පාලනය කෙරුනු අතර ඉතිරි option භාවිතා කර එහි සිරස් පරතරයන් පාලනය කරයි.
14◈ රූපයන්ගේ වම් පස අක්ෂයන්ගේ පරතරය සමාන කරයි.
15◈ රූප වල මධ්‍ය ලක්ෂ සමබර කරයි.
16◈ මෙයින් දකුණු පස අක්ෂ පිළියෙල කරයි.

Python පයිතන්

අද පටන් මම මෙම පාඩම් මාලාව Ubuntu මෙහෙයුම් පද්ධතිය පදනම් කරගෙන ඉදිරිපත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා. නමුත් windows භාවිතා කරන ඔබ හටත් එම කරුණුම වැඩි වෙනසක් නැතිව භාවිතා කල හැකි බවත් කිව යුතුයි. 

ඕනෑම වැඩසටහන් කරුවෙකුගේ මුල්ම වැඩසටහන වනුයේ සරල Hello world වැඩසටහනක්. එබැවින් මමත් ඔබහට මුලින්ම එවැනි වැඩසටහනක් ලියා run කරන්නේ කොහොමද කියා පැහැදිලි කරන්නම්.

Script Mode Programming:

මෙහිදී python interpreter වෙත ඔබ script parameter එකක් ලබා දුන් විට, එම script එකෙහි ආරම්භයේ සිට අවසානය දක්වා interpreter එක සම්බන්ධ වන අතර, script එකෙහි අවසානයත් සමග interpreter හි සක්‍රිය බවත් නැතිව යයි. මෙහෙම කීවට තේරුනේ නැති උනත් අද පාඩම අවසානයේ මෙහි අරුත ඔබටම වටහාගත හැකි වේවි.

සියල්ලටම කලින් අපි සරල වැඩසටහනක්, එහෙමත් නැත්නම් සරල script එකක් ලියන විදිය බලමු. ප්‍රථමයෙන් gedit හෝ එවැනි සරල text editor එකක් ගෙන පහත දැක්වෙන line කීපය ලියා, එය .py යන extension එක සහිතව save කර ගන්න.

මෙහිදී මම ඔබේ python interpreter එක /user/bin කියන folder එක තුල තිබෙන බව අනුමාන කලා. දැන් save කරගත් .py file එක run කිරීමට පහත command එක enter කරන්න. නමුත් ඒ සියල්ලටම කලින් ඔබ එම file එක ඇති folder එක තුලට terminal එක හෝ command prompt එක හරහා ගොස් තිබිය යුතුයි. මම මෙම script එක test.py යන නමින් save කරගෙන තියෙනවා.

එවිට ඔබට පහත ආකාරයේ output එකක දැක ගත හැකි වේවි.

මෙහි chmod යනුවෙන් ඇති command එක python command එකක් නොවන බව Linux භාවිතා කර පලපුරුදු ඔබ හටනම් පැහැදිලි කිරීමට අවශ්‍ය නැත. නමුත් Linux භාවිතා නොකරන හෝ ඊට ආධුනික ඔබ ඒ පිළිබඳව ලතැවීමට අවශ්‍ය නැත. Windows භාවිත කරන ඔබ එම line එක හැර දෙවන line එක පමණක් enter කරන්න.

Interactive Mode Programming:

මෙහිදී parameter එකක් ලෙස script file එකක් ලබා නොදී python interpreter එක භාවිතා කිරීම සලකා බැලේ. මේ සදහා terminal එක හෝ command prompt එකමත python යනුවෙන් type කර enter කරන්න. එවිට පහත ආකාරයේ වාක්‍ය කිපය සමග >>> යන symbol එක ලැබී තිබෙනු දක්නට ලැබෙනු ඇත.

දැන් print "Hello Python!" යනුවෙන් type කර enter කරන්න. එවිට පෙර මෙන්ම පහත ආකාරයේ result එකක් ලැබෙනු ඇත.

මෙහිදී ඔබ python හි වඩා නව version එකක් භාවිතා කරනවා නම්, print යන statement එක සමග වරහන් ද භාවිතා කිරීමට සිදු වනු ඇත. එනම් මෙහිදී print ("Hello Python") ලෙස වෙනස් විය යුතුය.

දැන් ඔබට script mode එක මෙන්ම interactive mode එක භාවිතා කරන අකාරය පිළිබඳව සරල අවබෝධයක් ලැබෙන්නට ඇතැයි සිතමි. නමුත් ඉදිරියේදී වඩ වඩාත් සංකීර්ණ වැඩසටහන් ලියනනට ඔබට සිදුවන බවත් OOP concepts භාවිතා කිරිමට සිදුවන බවත් සිහියේ තබා ගන්න. දැන් අපි ඉදිරි පාඩම් මාලාවන් සදහා වැදගත් වන python හි තිබෙනා මූලික syntax කිපයක් වෙත අවධානය යොමු කරමු.

Python Identifiers:

Python හි variable, function, class, module හෝ වෙනත් objects හැදින්වීම සදහා භාවිතා කරන නමට පොදුවේ identifiers යනුවෙන් කියනු ලබයි. ඔබේ මනාපය පරිදි කැමති නමක් ‍තෝරා ගැනීමට හැකියව ඇතත්, ඒ සදහා ඔබ සරල නීති රීති කීපයකට එකග විය යුතුය.

මෙවැනි නමක් ඉංග්‍රිසි හෝඩියේ ඇති ඕනෑම අකුරකින් පටන් ගත හැකි අතර ඉලක්කමක් භවිතා කල හැක්කේ identifier ඒකක පලමු අකුරට පසුව පමණි.

නමුත් @, $ සහ % වැනි අකුරු python හි identifier එකක් සදහා භාවිතා කල නොහැකි බවත් සිහියේ තබා ගත යුතුය. Python යනු case sensitive programming language එකක් බැවින් Sadun යන නමත් sadun යන නමත් saDun යන නමත් එකිනෙකට වෙනස්ව python විසින් හදුනා ගනී. ඒ වගේම python හි ඊටම වෙන්වුනු වචන කීපයක් ඇති අතර, එවැනි වචනයක් python හි identifier එකක් ලෙස භාවිතා කල නොහැකි බවත් මතක තබා ගත යුතුය. මෙවැනි පද key words හෝ reserved word ලෙස හදුන්වනු ලබන අතර ඒ පිළිබඳව ඊලඟට සලකා බලමු. ඊට පෙර python identifier සදහා සම්මුතියක් ලෙස භාවිතා වන රීති කීපයක් හදුනා ගනිමු.

• Identifier එකක් ඉංග්‍රිසි capital අකුරකින් අරම්භ කර අනෙකුත් අකුරු simple අකුරු ලෙස තැබිය යුතුය.

• Private identifiers සදහා underscore එකකින් ආරම්භය ගත යුතුය.

• Strongly private identifiers සදහා underscore දෙකකින් ආරම්භය ගත යුතුය.

එමෙන්ම identifier එකක මුලට මෙන්ම අවසානයටද underscore දෙකක් යොදනවා නම් එහි තේරුම වනුයේ එම identifier එක විශේෂ identifier එකක් බවයි. ඉස්සරහදී කරන උදාහරණ වලදී මේ පිළිබඳව වඩා හොදින් අවබෝධ වනු ඇත.

Reserved Words:

පහත දැක්වෙනුයේ python හි ඇති ඊටම වෙන්වුනු වචන කීපයකි. මේවා key word, එහෙමත් නැත්නම් reserved word, ලෙස හදුන්වනු ලබයි. මෙවැනි key words වල අන්තර්ගත වනුයේ ඉංග්‍රිසි හෝඩියේ simple අකුරු පමණි.

Comments in Python:

Python හි comments භාවිතා කිරීම සදහා # ලකුණ යොදාගනු ලබයි. මෙහිදී # ලකුණ යෙදීමෙන් පසුව නැවත new line එකක් එනතුරු පවතින සියලු දෑ python interpreter විසින් නොසලකා හරිනු ලබයි. එය වඩා ඔබේ හිතට කාවැදීම සදහා පහත උදාහරණය ඔබ විසින්ම සිදුකර ලැබෙන output එක පරික්ෂා කර බලන්න.

Lines and Indentation:

මෙතන නම් ටිකක් හොදින් තේරුම් ගත යුතු තැනක්. මෙතෙක් අපි කථා කළ දේ වලට වඩා ටිකක් වෙනස් හා අමාරු වෙතැයි කියා සිතෙන තැනක්. එබැවින් අපි එම කොටස සවිස්තරව ඉගනගනිමු.

Python ඉගෙනගැනීමෙදී ඔබට හමුවෙන විශේෂම තැනකි මේ. එනම් python හි සඟල වරහන භාවිතා නොකිරීමයි. ඔබ මීට පෙර C, C++ හෝ java වැනි වෙනත් programming language එකක් භාවිතා කර ඇත්නම්, සඟල වරහනක් නොමතිව class, function, flow of control වැනි දේ වෙන් කරනුයේ කොහොමදැයි කියා සිතනු ඇත. නමුත් python හි ඊට වඩා සිත් ඇද ගන්නා සුළු ක්‍රමයක් හඳුන්වා දී ඇත. මෙහිදී space තැබීමේ ක්‍රමයක් මගින් පෙර සදහන් කල ආකාරයේ block වෙන් කරනු ලබයි. පෙර මෙන් අපි මෙහිදීද, උදාහරණයක් මගින් මෙම කරුණු වඩාත් හොදින් තේරුම් ගැනීමට බලමු.

මෙහි පලමු print, statement දෙක if block එකට අයිති වන අතර තෙවන statement එක else block එකට අයිති වේ. මෙහිදි එකම block එකට අයිති දේ මුල සිට එකම space ගණනකින් පවතින බව ඔබට පෙනෙනු ඇත. නමුත් මෙහි print "False" යන statement එක එලෙස සමාන space ගණනකින් සමන්විත නැත. එබැවින් එය කිසිම block එකක නොපවතින බවත් ඔබට වැටහෙනු ඇත. මෙය run කිරීමට යාමේදී එම ස්ථානයේ error එකක් ඇති බව පෙන්වමින් පණිවිඩයක් ලැබෙනු ඇත. මෙහි if හා else පද පිළිබඳව පසුව විස්තර කරන බැවින් එම පද දෙක පිළිබඳව දැන්මම කරදර නොවන්න. තව තවත් ඉදිරියට යන විට මේ පිළිබඳව හොඳින් අවබෝධ කරගත හැකි වනු ඇත.

Quotation in Python:

පටන් ගත් වර්ගයෙන්ම අවසන් කරනවානම් ඔබට ඕනෑම වර්ගයක කොමාවන් (quotes) භාවිතා කල හැක. එනම් single ('), double (") සහ triple (''' හෝ """) quotes ඔබ හට අවශ්‍ය ස්ථාන වලදී භාවිතා කල හැක. නමුත් විශේෂ කරුණක් ලෙස ඔබ line කීපයක් පුරාවට වාක්‍ය කීපයක් ලිවීමේදී triple quotes භාවිතා කල හැකි බව සදහන් කල යුතුය. පහත උදාහරණයෙන් ඒ පිළිබඳව තවත් හොදින් අවබෝධ කර ගත හැක.

Using Blank Lines:

White space එනම් හිස් ඉඩ පමණක් ඇති line මෙන්ම comments කර ඇති line, Python Interpreter එක මගින් blank line ලෙස හදුනා ගනී. එමෙන්ම ඔබ interactive mode එකෙහි වැඩ කරන්නා විට, එහි multiline statement එකක් වෙන් කිරීම සදහා මෙවැනි blank line එකක් තැබිය යුතුය.